Un migrante puxo á venda a través de Internet unha granxa de oito ferrados. Di que non lle importa colleita-lo en diñeiro, 40.000 euros, que chegar a un acordo co comprador para permutala por unha "casita con finca", na provincia de Bos Aires ", a ser posible en costa de mar". O home non especifica máis, quizais sabe a extensión da propiedade, por boca dos seus antepasados. Esta "en la provincia de A Coruña", engade el, pero iso non axuda moito para ter unha idea, porque, por exemplo, o ferrado medida en Ferrol 509 metros cadrados; en Fene, 548; Arteixo, 444; Cerceda, 639; Muros, 335; Negreira, 528; Boiro, 484; e Aranga, 436. A teoría máis estendida entre os profesores de enxeñería agrícola que gustan destas cousas da idiosincrasia é que o ferrado mide diferente, dependendo da fertilidade da terra. O ferrado ou tega foi realmente un recipiente de madeira, orixinalmente quizais con cantoneiras, medindo o gran co que o agricultor facia tributo aos seus señores. Collian entre 12 e 20 kg, dependendo do tamaño do caixón (os mais pequenos, metade dun ferrado, foron chamados ESCAS) e de se o que contiña era trigo, centeo, millo ou algún tipo de vexetal. Ferrado ou tega, por extensión, comezouse a chamar a área de terra capaz de producir o cereal que se encaixan no recipiente. Nunha terra moi fértil de pequena extensión, obteriase unha colleita maior, e a area do ferrado sería menor. E se é certo que dúas leiras veciñas pode ser de calidade moi desigual, gradualmente as medidas foronse estandarizando dentro dos señorios. Hoxe, que a división é municipal, están resistindo diferenzas entre parroquias. E entre os municipios son moitas veces de forma abismal. Hai, en 315 municipios, 54 tamaños diferentes ferrado. Ás veces,repitese a mesma cifra en lugares distantes (Sada ou Guntín , 436 metros cadrados; As Neves, Sarria, Castro de Rei ou Catoira, 629) é hai termos limitrofes que non teñen nada que ver (Marin, 472, Pontevedra 629; Soutomaior, 64). Normalmente ronda entre 400 e 600 metros cadrados, pero si en Soutomaior mide 64 en Redondela o ferrado é de 69; e en Fornelos de Montes e Borbén Pazos, en 74. No outro extremo da mesa, en Portomarín, medida 671; Alfoz, Baleira, Valadouro, Barreiros ou Foz, 714; e Xove e Cervo, 725. O agrónomo Manuel Vázquez de la Cruz, especialista en tratamentos de fertilizantes, di que os datos anteriores desmontar a teoría da fertilidade. "Porque precisamente la tierra de Fornelos de Montes es de las más pobres, con gran carencia de cinc, y la de A Mariña de Lugo, la mejor de toda Galicia". "Quizás lo que ocurría", sigue argumentando, "era que donde la tierra era más ruin los señores dominantes exigían cantidades menores de grano a sus labriegos". Olimpio Liste, pai de museos etnográficos de Oseira e Vigo, atribuíu as distancias insalvables do ferrado o "individualismo" dos galegos. "Respecto a este tema no podemos afirmar nada, pero ahí está el encanto: Galicia es sugestiva porque es variada y el gallego es una expresión de libertad". A finais do século XIX, o sistema métrico decimal foi imposto, pero na zona rural continuouse e aínda se continua a falar ferrados. Ou copelos (20 ou 21 metros cadrados), no caso de Celanova, A Bola e Arnoia. O Mintireiro Verdadeiro inclúe todos os anos unha lista moi abreviada das "equivalencias del ferrado por concellos" e en Ribeira hai unha inmobiliaria, O ferrado, que fai xustiza ao seu nome, pero para chegar a un acordo cos seus clientes utilizar o metro cuadrado. O copelo, que chegou a ser usado en case todo Ourense, refírese ao "derecho de agua".Equivalente superficie que e capaz de regar o caudal da levada nun determinado tempo,en pleno verán, desde o amencer "hasta que el sol proyecta la primera sombra de los pinos", exprica Liste. Do reparto do rego encargabase o Levadeiro democraticamente elixido, que subia o monte ás dúas da mañá e acompañaba a baixada da auga hasta os plantios, abrindo e pechando as comportas. Tras o descubrimento de América, co millo ea pataca tamén se empezou a falar de besada. Era a superficie de agro que traballaba un dia de sol o besadoiro, un gran arado tirado por 12 pares de bois (300 cabalos de forza). Cando concluíuse que o besadoiro era bastante incómoda e non lograba as colleitas esperadas, tamén se deixou de medir en besadas.

Fonte » www.elpais.com http://elpais.com/diario/2010/04/04/galicia/1270376297_850215.html